Trong nước

Theo tài liệu viết tay ghi chép còn lưu lại tại chùa thì chùa Mé Láng được tạo lập vào năm 1802, do phật tử địa phương hiến đất rồi cùng nhau xây dựng, trụ trì đầu tiên là Hòa thượng Thạch Bung. Đến nay, chùa trải qua 05 đời hòa thượng, sư cả trụ trì và vài lần trùng tu sửa chữa. Sư cả trụ trì hiện tại là Hòa thượng Thạch Ngọc Viên. 
Trong những năm kháng chiến, chùa Mé Láng không chỉ đơn thuần là trung tâm sinh hoạt tôn giáo, văn hóa, giáo dục của cộng đồng dân tộc Khmer tại phum sróc, mà còn là cơ sở hoạt động bí mật của lực lượng cách mạng, là địa điểm tập hợp quần chúng nhân dân và sư sãi của nhiều chùa trong và ngoài huyện để khởi xướng, phát động các phong trào mít tinh, biểu tình chống bắt lính, nơi tổ chức các cuộc hội họp đề ra kế hoạch tấn công địch, các phong trào đấu tranh chống lại sự đàn áp của chính quyền tay sai. 

Trong công cuộc đấu tranh đầy gian khổ ác liệt ấy, sư sãi nhà chùa cùng bà con phật tử nơi đây đã đoàn kết một lòng một dạ theo Đảng, đùm bọc, che chở, nuôi chứa, bảo vệ những cán bộ hoạt động cách mạng và tham gia phong trào kháng chiến với ý chí dũng cảm, kiên cường. Mặc dù kẻ thù luôn có âm mưu đàn áp phong trào và tìm mọi cách bắt giữ những chiến sĩ cách mạng, nhưng sư sãi và bà con phật tử vẫn kiên trì đấu tranh, biểu tình chống bắt lính, tìm đủ mọi cách để giúp đỡ cách mạng nhằm bảo vệ phum sróc, bảo vệ ngôi chùa. Nhiều cán bộ cách mạng của xã, huyện, tỉnh và Khu Tây Nam Bộ được nhà chùa nuôi chứa, bảo vệ an toàn. Nhiều đồng chí sau này đã hoặc đang đảm nhận trọng trách trong các cơ quan của Đảng và Nhà nước như: ông Maha Sơn Thông, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Trà Vinh, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; ông Lâm Phú (Ba Tranh), nguyên ủy viên Trung ương Đảng, Phó Ban Dân tộc miền núi của Chính Phủ, Phó Bí thư Tỉnh ủy Cửu Long; ông Trần Lái (Ba Oai), Tỉnh ủy viên; ông Thạch Tua (Ba Tưa), Tỉnh ủy viên; ông Thạch Minh Mẫn (Ba Thành), nguyên Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Trà Vinh và nhiều đồng chí khác.

 

Nhà chùa và bà con phật tử đã đóng góp nhiều của cải vật chất phục vụ cho cách mạng, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Trong đó phải kể đến vai trò quan trọng của nhà chùa với các nhân tố như: Hòa thượng Thạch Tịt, Hòa thượng Trầm Phước Tụy, Hòa thượng Thạch Ngọc Viên.

Sau ngày đất nước thống nhất, chùa Mé Láng tiếp tục tu bổ di tích ngày càng khang trang hơn. Hoạt động tín ngưỡng, lễ hội vẫn được duy trì, nhằm đáp ứng nhu cầu tâm linh, nhu cầu văn hóa của phật tử trong vùng. Riêng Hòa thượng Thạch Ngọc Viên hiện là sư cả của chùa đã có nhiều đóng góp trong công tác xã hội tại địa phương được tặng nhiều Bằng khen, giấy khen của các ngành, các cấp.

Mặt khác, các công trình kiến trúc nghệ thuật trong khuôn viên chùa còn là một bảo tàng hoàn hảo cả về giá trị vật chất lẫn tinh thần, giúp cho chúng ta có cái nhìn toàn diện về phong tục tập quán, tôn giáo, tín ngưỡng và bề dày lịch sử văn hóa của dân tộc Khmer. 

Việc tổ chức cuộc họp lấy ý kiến, xác định giá trị di tích chùa Phnô Sanke Thmây (chùa Mé Láng) nhằm xác định giá trị, loại hình của di tích. Nếu đủ tiêu chí, Ban Quản lý di tích Trà Vinh sẽ tiến hành nghiên cứu, sưu tầm tư liệu lập hồ sơ khoa học di tích đề nghị cấp thẩm quyền xét xếp hạng di tích trong thời gian tới.

Hoàng Tuấn